Բուժաշխատողների իրավագիտակցության անհրաժեշտ մակարդակը որպես բժշկա-առողջապահական իրավահարաբերությունների արդյունավետ գործառության կարևորագույն պայման

­Մար­դու ա­ռող­ջու­թյան պահ­պան­ման, բժշ­կա­կան օգ­նու­թյուն և սպա­սար­կում ստա­նա­լու ի­րա­վուն­քի ա­պա­հո­վու­մը դար­ձել է ցան­կա­ցած սո­ցի­ա­լա­կան, ի­րա­վա­կան պե­տու­թյան կա­յաց­ման և զար­գա­ցա­ման կար­ևո­րա­գույն նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող ար­ժեք, հա­սա­րա­կու­թյան և պե­տու­թյան կա­յուն զար­գաց­ման, ազ­գային և պե­տա­կան ան­վտան­գու­թյան ան­հրա­ժեշտ գոր­ծոն:

­Ժա­մա­նա­կա­կից պայ­ման­նե­րում ի­րա­վուն­քի հիմ­նա­հար­ցե­րը դառ­նում են ա­ռա­վել ու­շադ­րու­թյան ա­ռար­կա ոչ մի­այն սո­ցի­ալ-հու­մա­նի­տար, այլ նաև բնա­գի­տա­կան և տեխ­նի­կա­կան բնա­գա­վառ­նե­րի մաս­նա­գետ­նե­րի հա­մար: Կար­ևոր­վում են բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նող սուբյեկտ­նե­րի ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյան ձևա­վոր­ման և զար­գաց­ման հիմ­նա­հար­ցե­րը մար­դու ա­ռող­ջու­թյան պահ­պան­ման, բժշ­կա­կան օգ­նու­թյան և սպա­սարկ­ման ի­րա­կա­նաց­ման գոր­ծըն­թա­ցում: Բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյան մա­կար­դա­կի բարձ­րա­ցու­մը, և այդ հա­մա­տեքս­տում պա­ցի­ենտ­նե­րի ի­րա­վունք­նե­րի պահ­պա­նու­մը նպաս­տում է նրանց մաս­նա­գի­տա­կան պատ­րաստ­վա­ծու­թյան մա­կար­դա­կի բարձ­րաց­մա­նը, ին­չը կա­րե­լի է հա­մա­րել որ­պես կար­ևոր ցու­ցա­նիշ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան հա­մա­կար­գի ար­դյու­նա­վետ գոր­ծառ­նու­թյան հա­մար: Ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան բնա­գա­վա­ռի կա­ռուց­ված­քային-ֆունկ­ցի­ո­նալ են­թա­հա­մա­կար­գե­րի (ա­ռող­ջա­պա­հա­կան, բու­ժա­կան, բժշ­կա­գի­տա­կան) զար­գաց­ման պայ­ման­նե­րում կար­ևոր­վում է ի­նչ­պես ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան հա­մա­կար­գը կար­գա­վո­րող օ­րենսդ­րու­թյան զար­գաց­ման, այն­պես էլ բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան ի­րա­վա­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի սուբյեկտ­նե­րի կող­մից դրա ի­մա­ցու­թյան հիմ­նա­հար­ցը: Ա­նհ­րա­ժեշտ է, որ­պես­զի բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նող յու­րա­քան­չյուր սուբյեկտ տի­րա­պե­տի ոչ մի­այն մաս­նա­գի­տա­կան գի­տե­լիք­նե­րին, այլ նաև քա­ջա­տե­ղյակ լի­նի և ի­մաս­տա­վո­րի այն մի­ջազ­գային փաս­տաթղ­թե­րը և ներ­պե­տա­կան ի­րա­վա­կան ակ­տե­րը, ո­րոնք ան­մի­ջա­կա­նո­րեն կար­գա­վո­րում են իր մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը: Այ­սինքն, ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան բնա­գա­վա­ռում մաս­նա­գի­տա­կան կոնկ­րետ գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նող ան­ձը պետք է ի­մա­նա և ը­ստ է­ու­թյան գի­տակ­ցի ի­րա­վա­կան գի­տե­լիք­նե­րի ան­հրա­ժեշ­տու­թյու­նը տվյալ գոր­ծու­նե­ու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նե­լիս:

­ԲՈ­ՎԱՆ­ԴԱ­ԿՈՒԹՅՈՒՆ

­Ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյու­նը բու­ժաշ­խա­տո­ղի ի­րա­վա­կան մշա­կույ­թի ձևա­վոր­ման բաղ­կա­ցու­ցիչ մաս է: «Ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյուն» հաս­կա­ցու­թյու­նը բնու­թագր­վում է որ­պես գա­ղա­փար­նե­րի, հա­յացք­նե­րի, գնա­հա­տա­կան­նե­րի, զգաց­մունք­նե­րի, հույ­զե­րի ամ­բող­ջու­թյուն, ո­րն ար­տա­հայ­տում է մարդ­կանց վե­րա­բեր­մուն­քը հա­սա­րա­կա­կան կյան­քում առ­կա ի­րա­վա­կան եր­ևույթ­նե­րի նկատ­մամբ: Ա­նհ­րա­ժեշտ է ա­ռանձ­նաց­նել բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան բնա­գա­վա­ռում գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նող սուբյեկտ­նե­րին, ա­ռա­ջին՝ որ­պես ը­նդ­հա­նուր ի­րա­վա­կան մշա­կույ­թի կրող սո­ցի­ա­լա­կան խմ­բի, և ե­րկ­րորդ՝ մաս­նա­գի­տա­կան ի­րա­վա­կան մշա­կույ­թի կրող սո­ցի­ա­լա­կան խմ­բի: Ե­թե ա­ռա­ջին տար­բե­րա­կում հաս­կա­նում ե­նք տվյալ սո­ցի­ա­լա­կան խմ­բի ան­դամ­նե­րի ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյան մա­կար­դա­կը, ը­նդ­հան­րա­պես, ի­րա­վա­կան եր­ևույթ­նե­րի (օ­րենսդ­րու­թյուն, օ­րի­նա­կա­նու­թյուն, ի­րա­վա­կարգ և այլ) վե­րա­բե­րյալ, ա­պա ե­րկ­րորդ տար­բե­րա­կում ի­րա­վա­կան մշա­կույ­թի բո­վան­դա­կու­թյու­նը բնու­թագր­վում է վեր­ջին­նե­րիս կող­մից մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյան բնա­գա­վա­ռը կար­գա­վո­րող ի­րա­վա­կան ակ­տե­րի ի­մա­ցու­թյան մա­կար­դա­կով: Այ­սինքն, վեր­ջինս այն ցու­ցիչն է, ո­րը բնու­թագ­րում է բու­ժաշ­խա­տո­ղի կող­մից բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյան իր կող­մից ի­րա­կա­նաց­վող տե­սակ­նե­րի ի­րա­վա­կան կար­գա­վոր­ման հիմ­քե­րի՝ ի­րա­վա­կան ակ­տե­րի (օ­րենք, գոր­ծե­լա­կարգ, չա­փո­րո­շիչ, ըն­թա­ցա­կարգ և այլ) ի­մա­ցու­թյունն ու կի­րա­ռու­մը:­

Որ­քան բարձր է բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի մաս­նա­գի­տա­կան ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյան մա­կար­դա­կը, այն­քան ճշ­տո­րեն են նրա կող­մից կա­տար­վում մաս­նա­գի­տա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը, և այն­քան ա­վե­լի ո­րա­կյալ ու ար­դյու­նա­վետ է բնակ­չու­թյա­նը ցու­ցա­բեր­վող բժշ­կա­կան օգ­նու­թյու­նը և սպա­սար­կու­մը (կան­խար­գե­լիչ, ախ­տո­րո­շիչ, բու­ժա­կան, վե­րա­կանգ­նո­ղա­կան և այլն), քա­ղա­քա­ցի­նե­րի ի­րա­վունք­նե­րի և օ­րի­նա­կան շա­հե­րի ա­պա­հո­վու­մը ա­ռող­ջու­թյան պահ­պան­ման բնա­գա­վա­ռում: Մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը կար­գա­վո­րող ի­րա­վա­կան նոր­մե­րի խախտ­ման հետ­ևանք­նե­րը, որ­պես կա­նոն, բա­ցա­սա­բար են ան­դրա­դառ­նում բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նող ո­ղջ հաս­տա­տու­թյան գոր­ծու­նե­ու­թյան ո­րա­կի և հե­ղի­նա­կու­թյան վրա:­

Ի­րա­վա­կան մշա­կույթն այն ան­հրա­ժեշտ պայ­մանն է, ո­րը կողմ­նո­րո­շե­լու է բու­ժաշ­խա­տո­ղին ճիշտ կա­ռու­ցե­լու իր վար­քա­գի­ծը պա­ցի­ենտ­նե­րի, նրանց հա­րա­զատ­նե­րի, ի­նչ­պես նաև այլ բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի հետ, տա­լու ի­րա­վա­բա­նո­րեն հիմ­նա­վոր­ված հա­մա­պա­տաս­խան գնա­հա­տա­կան­ներ մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նե­լիս, ին­չը կն­պաս­տի մաս­նա­գի­տա­կան ի­րա­վա­խախ­տում­նե­րից խու­սա­փե­լուն: Կա­րե­լի է ա­սել, որ օ­րեն­քի ի­մա­ցու­թյու­նը կա­տա­րում է կան­խար­գե­լիչ դեր՝ օգ­նե­լով բու­ժաշ­խա­տո­ղին գոր­ծել ի­րա­վա­չափ և ցու­ցա­բե­րել ար­ժա­նա­պա­տիվ վարք մաս­նա­գի­տա­կան և կեն­սա­կան բարդ ի­րա­վի­ճակ­նե­րում:

­Մար­դու ա­ռող­ջու­թյան պահ­պան­ման ի­րա­վունք­նե­րի մա­սին գի­տե­լիք­նե­րի տի­րա­պե­տու­մը պետք է հա­մար­վի մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյան ի­րա­կա­նաց­ման այն­պի­սի պար­տա­դիր պա­հանջ, ի­նչ­պի­սին հի­վան­դու­թյուն­նե­րի կան­խար­գել­ման, ախ­տո­րոշ­ման, բուժ­ման բնա­գա­վա­ռում մաս­նա­գի­տա­կան գի­տե­լիք­նե­րի և ու­նա­կու­թյուն­նե­րի տի­րա­պե­տումն է: Ա­նհ­րա­ժեշտ է, որ­պես­զի յու­րա­քան­չյուր բժիշկ, բու­ժաշ­խա­տող, ը­ստ է­ու­թյան գի­տակ­ցի հա­մա­լիր ի­րա­վա­բա­նա­կան գի­տե­լիք­նե­րի կար­ևո­րու­թյունն իր մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նե­լիս: Կար­ևոր է, որ­պես­զի բու­ժաշ­խա­տո­ղը ոչ մի­այն տե­ղյակ լի­նի բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան ի­րա­վա­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կար­գա­վո­րող մի­ջազ­գային և ներ­պե­տա­կան ի­րա­վա­կան նոր­մե­րին, այլ նաև պա­ցի­են­տին տե­ղե­կաց­նի դրանց մա­սին:­

Անհ­րա­ժեշտ է նշել նաև, որ բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը կար­գա­վո­րող ի­րա­վա­կան նոր­մե­րը պետք է հա­մա­հունչ լի­նեն բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը կար­գա­վո­րող բա­րո­յա­կան, է­թի­կա­կան նոր­մե­րին և ի­մաս­տա­վոր­վեն դրանց հա­մա­տեքս­տում: Բժշ­կու­թյու­նում գի­տա­տեխ­նի­կա­կան ա­ռա­ջըն­թացն ա­ռա­ջադ­րեց մի շարք նոր սո­ցի­ա­լա­կան, բա­րո­յա­կան, ի­րա­վա­կան խն­դիր­ներ, ո­րոնք դար­ձան կեն­սաբժշ­կա­կան է­թի­կայի որ­պես գի­տու­թյան ա­ռան­ձին ճյու­ղի ու­սում­նա­սի­րու­թյան ա­ռար­կա: Ժա­մա­նա­կա­կից գի­տու­թյան և տեխ­նի­կայի նո­րա­գույն նվա­ճում­նե­րի վրա հիմն­ված ո­րոշ բժշ­կա­կան մի­ջամ­տու­թյուն­ներ դառ­նում են կար­ևոր, սա­կայն վտան­գա­վոր մար­դու հա­մար: Այս ա­ռու­մով կեն­սաբժշ­կա­կան է­թի­կան ու­սում­նա­սի­րում է բժշ­կա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյան բա­րո­յա-է­թի­կա­կան, սո­ցի­ա­լա­կան և ի­րա­վա­կան խն­դիր­նե­րը մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան հա­մա­տեքս­տում:­

Այս­պի­սով, կա­րե­լի է ա­սել, որ ի­րա­վա­կան և է­թի­կա­կան նոր­մե­րի հա­մակ­ցու­թյունն է հան­դի­սա­նում բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի ար­դյու­նա­վետ և հու­մա­նի­զաց­ված գոր­ծու­նե­ու­թյան հիմքն ու ե­րաշ­խի­քը:­

Եր­ևան քա­ղա­քի մի շարք բուժ­հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում աշ­խա­տող 220 բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյամբ ի­րա­կա­նաց­րել ե­նք հար­ցում­ներ՝ պար­զե­լու, թե վեր­ջին­ներս ի­նչ­պես են գնա­հա­տում ի­րենց ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյան մա­կար­դա­կը, այ­սինքն՝ բու­ժաշ­խա­տող­ներն ի­րենց գնա­հատ­մամբ որ­քա­նով են տե­ղե­կաց­ված ի­րենց մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը կար­գա­վո­րող նոր­մա­տիվ ի­րա­վա­կան ակ­տե­րին: Հարց­մա­նը մաս­նակ­ցած 120 բժիշկ­նե­րից 95-ը (79%) այն հար­ցին, թե ի­նչ­պես են գնա­հա­տում ի­րենց ի­րա­վա­կան գի­տե­լիք­նե­րի ի­մա­ցու­թյու­նը տվել են «­բա­վա­րար» պա­տաս­խա­նը, ի­սկ 25-ը (21%)՝ ի­րենց գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը կար­գա­վո­րող օ­րենք­նե­րի ի­մա­ցու­թյու­նը գնա­հա­տել են «ան­բա­վա­րար»: Հարց­մա­նը մաս­նակ­ցած մի­ջին բու­ժանձ­նակզ­մի 100 ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րից 82-ը (82%)՝ ի­րենց գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը կար­գա­վո­րող ի­րա­վա­կան ակ­տե­րի ի­մա­ցու­թյու­նը գնա­հա­տել են «­բա­վա­րար», ի­սկ 18-ը (18%)՝ «ան­բա­վա­րար»:

Չ­նա­յած այն հան­գա­ման­քին, որ հարց­ման մաս­նա­կից­նե­րի մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը բա­վա­կա­նին լա­վա­տե­սո­րեն է գնա­հա­տել ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան բնա­գա­վա­ռը կար­գա­վո­րող ներ­պե­տա­կան ի­րա­վա­կան ակ­տե­րի իր ի­մա­ցու­թյու­նը, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ ստաց­ված ար­դյունք­նե­րը կա­րե­լի է հա­մա­րել նախ­նա­կան և խիստ սուբյեկ­տիվ: Դրանք չեն ար­տա­հայ­տում բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի՝ բնակ­չու­թյա­նը բժշ­կա­կան օգ­նու­թյան և սպա­սարկ­ման ի­րա­կա­նա­ցու­մը, դրա կազ­մա­կեր­պու­մը կա­նո­նա­կար­գող օ­րենք­նե­րի, ի­րա­վա­կան գի­տե­լիք­նե­րի ի­մա­ցու­թյան ծա­վա­լը և խո­րու­թյու­նը:

Գտ­նում ե­նք, որ բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի ի­րա­վա­կան պատ­րաստ­վա­ծու­թյու­նը բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան ի­րա­վա­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ար­դյու­նա­վետ գոր­ծառ­նու­թյան ան­հրա­ժեշտ պայ­ման է, և առ­կա է վեր­ջին­նե­րիս ի­րա­վա­կան գի­տե­լիք­նե­րի հա­մալր­ման ան­հրա­ժեշ­տու­թյուն, այ­սինքն՝ մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյան ի­րա­վա­կան կար­գա­վոր­ման հիմ­քե­րի (օ­րենք­ներ, գոր­ծե­լա­կար­գեր, ըն­թա­ցա­կար­գեր, չա­փո­րո­շիչ­ներ և այլ) ա­ռա­վել ի­րա­զե­կում:

Նշ­ված ցու­ցա­նիշ­նե­րով չենք սահ­մա­նա­փակ­վե­լու, և մեր հե­տա­գա հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րը բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան կր­թա­կան և պրակ­տիկ գոր­ծու­նե­ու­թյան հա­մա­կար­գում ա­ռա­վել կման­րա­մաս­նեն խնդ­րո ա­ռար­կան:

­

­ԵԶ­ՐԱ­ԿԱ­ՑՈՒԹՅՈՒՆ

­Այս­պի­սով, գտ­նում ե­նք, որ բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պա­հա­կան մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյան ի­րա­վա­կան կա­նո­նա­կարգ­ման հիմ­նա­հար­ցե­րի մշա­կու­մը և դա­սա­վան­դու­մը պետք է դառ­նան ի­նչ­պես բժշ­կա­կան ա­նընդ­հատ կր­թու­թյան ո­ղջ հա­մա­կար­գի բա­րե­լավ­ման, բու­ժաշ­խա­տո­ղի ի­րա­վա­կան մշա­կույ­թի ձևա­վոր­ման, այն­պես էլ վեր­ջի­նիս մաս­նա­գի­տա­կան պատ­րաստ­վա­ծու­թյան բաղ­կա­ցու­ցիչ մաս:

­Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան (ՀՀ) Կա­ռա­վա­րու­թյան 2023 թվա­կա­նի փետր­վա­րի 9-ի N174-Լ ո­րոշ­մամբ ըն­դուն­վել է ՀՀ Ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան հա­մա­կար­գի 2023-2026թթ. զար­գաց­ման ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը և դրա­նից բխող մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի ցան­կը (այ­սու­հետ՝ Ռազ­մա­վա­րու­թյուն): Ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը նա­խա­տե­սում է մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյան ան­հա­տա­կան լի­ցեն­զա­վոր­ման հա­մա­կար­գի ներդ­րու­մը, ո­րը կհաս­տա­տի ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան ո­լոր­տի մաս­նա­գետ­նե­րի գի­տե­լիք­նե­րի և հմ­տու­թյուն­նե­րի հա­մա­պա­տաս­խա­նու­թյու­նը մաս­նա­գի­տա­կան և կր­թա­կան չա­փո­րո­շիչ­նե­րին և հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա հա­մա­կարգն ա­պա­հո­վել ո­րա­կյալ կադ­րե­րով:

«Բ­նակ­չու­թյան բժշ­կա­կան օգ­նու­թյան և սպա­սարկ­ման մա­սին» ՀՀ օ­րեն­քի հա­մա­ձայն, 2025-2027թթ. ներդր­վե­լու է ա­վագ բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի, կլի­նի­կա­կան օր­դի­նա­տոր­նե­րի (կ­լի­նի­կա­կան ռե­զի­դենտ­նե­րի), ռազ­մաբժշ­կա­կան հետ­բու­հա­կան ու­սու­ցում ի­րա­կա­նաց­նող հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում ու­սում­նա­ռող ան­ձանց հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար ան­հա­տա­կան լի­ցեն­զի­այի և ան­ցու­մային ան­հա­տա­կան լի­ցեն­զի­այի ի­նս­տի­տու­տը: Ան­հա­տա­կան լի­ցեն­զի­ան հնա­րա­վո­րու­թյուն կտա ա­վագ բու­ժաշ­խա­տող­նե­րին ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան բնա­գա­վա­ռում ի­նք­նու­րույն ի­րա­կա­նաց­նե­լու մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն: Ան­ցու­մային ան­հա­տա­կան լի­ցեն­զի­ան պաշ­տո­նա­կան թույլտ­վու­թյուն է, ո­րն ի­րա­վունք կտա կլի­նի­կա­կան օր­դի­նա­տու­րա­յում (կ­լի­նի­կա­կան ռե­զի­դեն­տու­րա­յում), ռազ­մաբժշ­կա­կան հետ­բու­հա­կան ու­սու­ցում ի­րա­կա­նաց­նող հաս­տա­տու­թյու­նում ու­սում­նա­ռող ան­ձանց բարձ­րա­գույն բժշ­կա­կան կր­թու­թյան հեն­քի վրա ոչ ի­նք­նու­րույն, հս­կո­ղու­թյան ներ­քո լի­ա­զոր մարմ­նի սահ­մա­նած ծա­վա­լով մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նե­լու հա­մար:

«Բ­նակ­չու­թյան բժշ­կա­կան օգ­նու­թյան և սպա­սարկ­ման մա­սին» ՀՀ օ­րեն­քը նա­խա­տե­սում է բու­ժաշ­խա­տող­նե­րի շա­րու­նա­կա­կան մաս­նա­գի­տա­կան զար­գաց­ման (ՇՄԶ) կազ­մա­կերպ­ման գոր­ծըն­թա­ցը: Շա­րու­նա­կա­կան մաս­նա­գի­տա­կան զար­գա­ցումն ա­պա­հո­վող մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի կազ­մա­կերպ­մա­նը, ի­րա­կա­նաց­մա­նը և մաս­նակ­ցու­թյա­նը ներ­կա­յաց­վող ­պա­հանջ­նե­րը, ՇՄԶ յու­րա­քան­չյուր տե­սա­կի գծով շնորհ­վող ՇՄԶ կրե­դիտ­նե­րի քա­նա­կը և դրանց շնորհ­ման ­կար­գը ­սահ­ման­վում են ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի 26.04.2019թ. N20-Ն հրա­մա­նով:­

Այս­պի­սով, ա­ռա­ջար­կում ե­նք, որ­պես­զի ա­վագ բու­ժաշ­խա­տող­նե­րին, կլի­նի­կա­կան օր­դի­նա­տոր­նե­րին (կ­լի­նի­կա­կան ռե­զի­դենտ­նե­րին), ռազ­մաբժշ­կա­կան հետ­բու­հա­կան ու­սու­ցում ի­րա­կա­նաց­նող հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում ու­սում­նա­ռող ան­ձանց մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյամբ զբաղ­վե­լու հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար ան­հա­տա­կան լի­ցեն­զի­ա և ան­ցու­մային ան­հա­տա­կան լի­ցեն­զի­ա, ի­նչ­պես նաև բու­ժաշ­խա­տող­նե­րին օ­րեն­քով սահ­ման­ված կար­գով շա­րու­նա­կա­կան մաս­նա­գի­տա­կան զար­գաց­ման հա­վաս­տա­գիր տր­վի այն դեպ­քում, ե­թե վեր­ջին­ներս ու­նեն ան­հրա­ժեշտ գի­տե­լիք­ներ ոչ մի­այն ի­րենց ը­նտ­րած մաս­նա­գի­տաց­ման տե­սու­թյան և պրակ­տի­կայի վե­րա­բե­րյալ, այլ նաև տի­րա­պե­տում են բժշ­կա-ա­ռող­ջա­պաա­կան բնա­գա­վա­ռը կար­գա­վո­րող օ­րենսդ­րու­թյա­նը, ի­րենց մաս­նա­գի­տա­կան ի­րա­վունք­նե­րին ու պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րին:

Հ­ՂՈՒՄ­ՆԵՐ

• ՀՀ օ­րենք «Բ­նակ­չու­թյան բժշ­կա­կան օգ­նու­թյան և սպա­սարկ­ման մա­սին», ը­նդ.04.03.1996թ., № ՀՕ-42, խմբ. 06.05.20թ., № ՀՕ-268-Ն: Հա­սա­նե­լի է՝ arlis.am: Դիտ­ված է՝ 15 նոյեմ­բե­րի, 2024թ.
• ՀՀ օ­րենք «­Հան­րային ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան մա­սին» ը­նդ.28.02.2024թ., № ՀՕ-114-Ն: Հա­սա­նե­լի է՝ arlis.am: Դիտ­ված է՝ 15 նոյեմ­բե­րի, 2024թ.
• ՀՀ օ­րենք «­Նոր­մա­տիվ ի­րա­վա­կան ակ­տե­րի մա­սին», ը­նդ.21.03.2018թ., № ՀՕ-180-Ն: Հա­սա­նե­լի է՝ arlis.am: Դիտ­ված է՝ 10 նոյեմ­բե­րի, 2024թ.
• ՀՀ Կա­ռա­վա­րու­թյան ո­րո­շում «­Բու­ժաշ­խա­տո­ղի մաս­նա­գի­տա­կան է­թի­կայի կա­նոն­նե­րը հաս­տա­տե­լու մա­սին», ը­նդ. 17.02.2022թ., №182-Ն: Հա­սա­նե­լի է՝ arlis.am: Դիտ­ված է՝ 15 նոյեմ­բե­րի, 2024թ.
• ՀՀ Ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րի հրա­ման «­Շա­րու­նա­կա­կան մաս­նա­գի­տա­կան զար­գա­ցումն ա­պա­հո­վող մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի կազ­մա­կերպ­մա­նը, ի­րա­կա­նաց­մա­նը և մաս­նակ­ցու­թյա­նը ներ­կա­յաց­վող պա­հանջ­նե­րը, շա­րու­նա­կա­կան մաս­նա­գի­տա­կան զար­գաց­ման յու­րաքն­չյուր տե­սա­կի գծով շնորհ­վող ՇՄԶ կրե­դիտ­նե­րի քա­նա­կը և դրանց շնորհ­ման կար­գը հաս­տա­տե­լու մա­սին», ը­նդ. 26.04.2019թ., 20-Ն: Հա­սա­նե­լի է՝moh.am/images/legal-1035.pdf : Դիտ­ված է՝ 15 նոյեմ­բե­րի, 2024թ.
• ՀՀ Կա­ռա­վա­րու­թյան ո­րո­շում «ՀՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան հա­մա­կար­գի 2023-2026 թվա­կան­նե­րի զար­գաց­ման ռազ­մա­վա­րու­թյու­նը և դրա­նից բխող մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի ցան­կը հաս­տա­տե­լու մա­սին», ը­նդ. 09.02.2023թ., №174-Լ: Հա­սա­նե­լի է՝ arlis.am: Դիտ­ված է՝ 15 նոյեմ­բե­րի, 2024թ.

Գ­ՐԱ­ԿԱ­ՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ

1. Семина Т. Медицинское право: судебная практика в России и за рубежом: монография. Москва: Проспект, 2024. 408 с.
2. Старчиков М. Правовой минимум медицинского работника (врача). 2-е изд. Москва: ГЭОТАР-Медиа, 2022. 272 с.
3. Скребнева Н, Добровольская Н. Юридическая подготовка медицинских работников и отрасль медицинского права. Государство и право. 2024;3:198-201